Văn bản hành chính có vai trò như thế nào ??

Một trong những nhiệm vụ đầu tiên quan trọng nhất của Chính phủ và các bộ, ngành, địa phương là làm sao cho các văn bản ban hành đạt chất lượng cao nhất. Nhưng làm thế nào để đo được chất lượng của việc ban hành văn bản? Một khiếm khuyết dễ nhận thấy và đã để lại nhiều hệ lụy là việc phân tích chính sách ít được quan tâm đúng mức để làm cơ sở cho việc ban hành văn bản, thậm chí ngay trong Luật Ban hành các văn bản pháp luật cũng không đề cập công đoạn này. Các văn bản kém chất lượng thường xuất phát từ những nguyên nhân sau: Không thiết lập được những ưu tiên chính sách chính yếu; không đưa ra được những lựa chọn giữa các mục tiêu mâu thuẫn nhau; không chuyển hóa được những ưu tiên thành các văn bản hoạt động cụ thể; tạo ra một khoảng trống về chính sách do không có tính liên tục trong bộ máy hành chính hoặc do những nền tảng chính sách yếu kém và thiếu gắn kết; vai trò của tổ chức không rõ ràng hoặc có sự mâu thuẫn giữa các chương trình công tác của các bộ, ngành hoặc vì cả hai lý do này; các ý kiến đệ trình lên chính phủ không đánh giá đầy đủ về các khoản chi phí theo ngành dọc; có sự tồn tại song song các nhóm lợi ích từ bên ngoài không chịu trách nhiệm nhưng lại có khả năng tác động lên chính sách.

Có bốn nguyên tắc đặc biệt quan trọng trong một quy trình ra quyết định: tính kỷ luật, tính minh bạch, tính bền vững và lựa chọn cấu trúc. Theo nguyên tắc ra văn bản có tính kỷ luật cao, các quyết định cần phải nhất quán, có tính thực tiễn về mặt tài chính và khả năng thực hiện. Trong khi nguyên tắc này có vẻ hiển nhiên, trên thực tế nó lại ít khi được tôn trọng. Ở những nền hành chính kém phát triển, người ta thường ban hành quyết định mà không có sự cân nhắc, xem xét đầy đủ những chi phí tiềm tàng, đặc biệt là gánh nặng chi phí theo ngành dọc tác động lên ngân sách. Ví dụ, kết quả nghiên cứu ở một số nước châu Phi cho thấy hơn hai phần ba quyết định của nội các đưa ra không bao giờ được thực hiện. Ngoài ra, tính bền vững của việc ra quyết định cũng có vai trò quan trọng. Các quyết định nông nổi thường là cản trở lớn cho các hoạt động kinh tế.

Nguyên tắc cuối cùng của một quy trình ban hành văn bản là lựa chọn cấu trúc. Nhiều quyết định đệ trình lên chỉ là những vấn đề thường nhật, ví dụ như việc phê duyệt những thay đổi nhỏ về nhân sự của một bộ, hoặc phê chuẩn việc bổ nhiệm nhân sự trong ngành ngoại giao… Những quyết định loại này thường được dễ dàng thông qua. Nhưng ở nhiều nước, cũng có việc dồn trách nhiệm dẫn tới việc nhiều vấn đề nhỏ nhặt cũng phải chờ chính phủ phê duyệt. Vì thế, cần phải thực hiện phân cấp ủy quyền để chính phủ có thời gian đầu tư vào những vấn đề chiến lược.

Từ những nguyên tắc chung, đã có những khuyến cáo những nhiệm vụ cụ thể cần được thực hiện, theo đó một cơ chế lập và điều phối để ban hành văn bản tốt phải thực hiện hiệu quả ít nhất năm nhiệm vụ sau: 1. Cung cấp hệ thống thu thập, xử lý thông tin và cảnh báo sớm về vấn đề cần quyết định; 2. Bảo đảm tham khảo đầy đủ ý kiến của mọi cơ quan và ban, ngành có liên quan tới vấn đề đang quan tâm; 3. Cung cấp các phân tích hỗ trợ và xem xét thận trọng các khả năng lựa chọn; 4. Ghi chép và phổ biến các quyết định; và 5. Giám sát quá trình thực hiện và theo dõi sát các bước tiến triển tiếp theo.

Tuy nhiên, nói chung, quy mô của các nhóm trực tiếp ban hành văn bản có thể là nhỏ nên hiệu quả của việc ban hành văn bản sẽ cao hơn, với điều kiện phải có một số cơ chế nhất định để tổ chức thu thập ý kiến rộng rãi từ các cơ quan của chính phủ cũng như từ công chúng. Do đó, điều quan trọng là không nên nhìn nhận các cơ chế lập chính sách trung ương một cách biệt lập. Thông thường, trong thành công của những cơ chế đó luôn có sự hỗ trợ của các cơ chế điều phối bổ sung. Những cơ chế này là rất đa dạng, từ những tiểu ban của chính phủ, các nhóm đặc trách liên bộ và các nhóm làm việc cho tới các văn phòng liên lạc với quốc hội và những ủy ban điều phối quan hệ giữa chính phủ và giới doanh nghiệp là những thiết chế có thể đóng vai trò bổ trợ hữu ích. Và một điều quan trọng cuối cùng là chính phủ cũng nên tìm cách khuyến khích sự hợp tác phi chính thức ở mọi cấp hành chính nhà nước, khơi thông dòng thông tin trong nội bộ chính phủ đến các cấp.

Posted in: Khoa Học Pháp Lý