7:35 PM
Hoàng Phong Nhã
CẨM VÂN
Tài sản vô hình (trong
đó có tài sản trí tuệ) đang ngày càng được thừa nhận là có ý nghĩa kinh
tế quan trọng. Sử dụng hiệu quả việc định giá nhãn hiệu là yếu tố cốt
lõi trong việc quản lý loại tài sản này. Trong nền kinh tế “mới”, nhãn
hiệu với ý nghĩa nhân tố trung tâm của thương hiệu chính là nền tảng của
thành công. Thế nhưng, qua nhiều cuộc khảo sát được tiến hành tại một
số quốc gia phát triển, định giá nhãn hiệu hầu như chưa được nghiên cứu,
thiếu sự thống nhất về nguyên tắc, tiêu chuẩn, thuật ngữ và vì vậy,
thực tiễn về hoạt động định giá còn mờ nhạt.
Dần dần được các doanh nghiệp quan tâm
Định giá nhãn hiệu bắt đầu thịnh hành từ khoảng những
năm 1980. Các tiêu chuẩn kế toán gần đây mới có yêu cầu lập báo cáo về
các giá trị tài sản vô hình trong bảng cân đối tài chính. Cho nên, có
thể nói, định giá nhãn hiệu đang ngày càng thu hút sự chú ý của các
doanh nghiệp (DN). Trong cuộc khảo sát năm 1997 ở Anh cho thấy 57% DN
chưa định giá tài sản trí tuệ cho quản lý nội bộ, nhưng đã có 76% thực
hiện định giá trong các giao dịch và chỉ có 26% thực hiện định giá cho
mục đích tăng khả năng tài chính. Năm 1998, tiến hành khảo sát 253 DN
hàng đầu ở Bắc Mỹ thì 63% DN cho rằng rất cần thiết phải định giá các
sáng kiến, sáng chế song chỉ có 14% đã thực hiện công việc này và 12% sử
dụng việc định giá cho việc hoạch định chiến lược kinh doanh. Gần đây
nhất, vẫn còn không ít DN nhận xét, việc định giá gặp rất nhiều khó khăn
và chưa phải là trách nhiệm thường xuyên của người quản lý kinh doanh
và thường giao việc định giá cho các luật sư nội bộ của DN.
Tuy nhiên, tình hình đang được cải thiện rõ rệt thông
qua các chương trình huấn luyện về quản lý vốn và tài sản trí tuệ do
nhiều tổ chức tiến hành ở cả phạm vi quốc gia, khu vực và quốc tế. Tổ
chức Hợp tác Kinh tế và Phát triển (OECD) đã mở rất nhiều cuộc hội thảo
và có nhiều công trình nghiên cứu về định giá tài sản vô hình ở các cấp
độ khác nhau, kể cả cấp chính phủ, cấp DN và trong cộng đồng nghiên cứu
khoa học. Hội đồng tiêu chuẩn định giá quốc tế (IVSC) đã đưa ra các dự
thảo về các nguyên tắc, phương pháp định giá tài sản vô hình. Các tổ
chức, hiệp hội định giá tại Hoa Kỳ, Anh, Đan Mạch cũng đưa ra dự thảo về
thống nhất và tiêu chuẩn hoá phương pháp định giá tài sản vô hình và
một số đối tượng tài sản trí tuệ.
Chưa quốc tế hoá các phương pháp định giá
Sự phát triển không ngừng của hoạt động định giá đặt
ra yêu cầu cần thiết phải tiêu chuẩn hoá các phương pháp định giá trên
phạm vi quốc tế. Các phương pháp truyền thống như phương pháp chi phí,
phương pháp thị trường, phương pháp kinh tế được cho là không ổn đối với
tài sản vô hình bởi mức độ phù hợp của các phương pháp là rất khác nhau
cho các đối tượng khác nhau, hoàn cảnh khác nhau và loại giao dịch khác
nhau. Một số phương pháp hiện đại như phương pháp bảng điểm cân đối và
phương pháp “dựa trên tiêu chí chất lượng của châu Âu” đang được đề xuất
sử dụng. Điều này phản ánh khuynh hướng xã hội hoá lớn hơn trong việc
đưa ra công thức và cách thức định giá, theo đó cách tính đơn giản theo
phương thức lựa chọn thực tế đang ngày càng trở nên phổ thông, mặc dù
phương pháp dòng tiền chiết khấu vẫn được ưa chuộng.
Vấn đề được quan tâm là hiện nay, các phương pháp
định giá mới chỉ đạt được một số nhất trí chung song chưa chính thức.
Trong cuộc khảo sát tại Anh vừa nêu trên đây, 52% DN cho rằng cần quy
định được các phương pháp chung về định giá, 57% DN cho rằng không cần
thiết hoặc không biết rằng có các phương pháp định giá đang tồn tại. Sự
phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin, của internet, sự lan rộng và
ngày càng có ý nghĩa của tên miền đang làm nảy sinh nhiều vấn đề mới
trong việc định giá nhãn hiệu. Rất nhiều thách thức còn ở phía trước và
luôn đặt ra những yêu cầu mới trong việc điều chỉnh các phương pháp và
quy trình định giá nhãn hiệu.
Tuy vậy, các nhà chuyên môn định giá vẫn đang cố gắng
đẩy nhanh tiến trình tiêu chuẩn hoá về vấn đề này. Pháp luật quốc gia
của một số nước cũng như thể chế của khu vực kinh tế (chẳng hạn thể chế
của khối Cộng đồng chung châu Âu) có cách tiếp cận khác nhau để giải
quyết vấn đề. Tại Hoa Kỳ, các tiêu chuẩn định giá tài sản vô hình để đáp
ứng yêu cầu hiện nay đặt ra được triển khai từ các tiêu chuẩn kế toán.
Tiêu chuẩn kế toán liên bang Hoa Kỳ được ban hành năm 2001 áp dụng cho
tất cả các dạng tài sản vô hình được coi là tiên tiến nhất và được tiếp
thu trong Tiêu chuẩn kế toán quốc tế của châu Âu. Tiếp đến, vào năm
2008, Hiệp hội định giá Hoa Kỳ đã ban hành Quy chế khung về định giá tài
sản vô hình. Trong khi đó, phần lớn các nước đang phát triển mới bắt
đầu nghiên cứu để tìm ra cơ chế điều chỉnh thích hợp nhằm theo kịp yêu
cầu của phát triển kinh tế nội địa và khuyến khích thương mại, đầu tư
quốc tế. Ở Trung Quốc, thẩm định viên và tổ chức bất kỳ muốn hành nghề
định giá nhãn hiệu phải đáp ứng các điều kiện nhất định và trải qua các
kỳ kiểm tra theo quy định của Cơ quan nhãn hiệu Trung Quốc. Đặc biệt,
đầu năm 2009, Hội đồng tiêu chuẩn định giá quốc tế đã công bố hai dự
thảo hướng dẫn định giá đề xuất các tiêu chí thống nhất trong áp dụng
các phương pháp định giá phổ biến đối với tài sản vô hình và đưa ra một
số tiêu chí chung về phương pháp định giá với một số đối tượng tài sản
trí tuệ điển hình gồm nhãn hiệu, sáng chế, bí mật thương mại, quyền tác
giả.
Khó cứng nhắc trong lựa chọn phương pháp định giá
Câu chuyện định giá nhãn hiệu xuất hiện khá nhiều
trong các vụ việc khiếu kiện và giải quyết tranh chấp. Giá trị nhãn hiệu
có thể liên quan trong vụ việc về thuế đối với giá chuyển nhượng nhãn
hiệu hay tranh chấp hợp đồng về quyền sở hữu đối với nhãn hiệu mà không
liên quan đến xâm phạm quyền hoặc các vấn đề thuộc nội dung của quyền
đối với nhãn hiệu. Trong những trường hợp đấy, chuyên gia và toà án có
thể nhất trí với nhau hay không trong việc sử dụng các phương pháp định
giá phù hợp với từng vụ tranh chấp cụ thể. Qua hoạt động giải quyết một
số vụ kiện của toà án các nước có thể thấy, không thể có quy định cứng
cho việc lựa chọn phương pháp định giá và rõ ràng là không chỉ có “một
phương pháp đúng” cũng như không có “các phương pháp sai”. Việc lựa chọn
phương pháp phụ thuộc vào nhiều yếu tố, từ kinh nghiệm và kỹ năng của
người tiến hành tố tụng, thực tế và quy định luật pháp liên quan đến
chất lượng và sự sẵn có của các tài liệu, nguồn thông tin, sự ưu tiên
dành cho kết quả có giá trị cao hơn hay thấp hơn.
Cơ quan Thuế Hoa Kỳ có thông báo yêu cầu Hãng DHL nộp
270 triệu USD tiền thuế và phạt về khoản thu nhập chịu thuế từ việc
chuyển nhượng nhãn hiệu DHL cho pháp nhân nước ngoài trong giai đoạn
1990 – 1992. Do sử dụng phương pháp định giá khác nhau nên giá trị nhãn
hiệu đưa ra hoàn toàn chênh lệch (DHL định 100 triệu USD, còn Cơ quan
Thuế định một con số gấp 6 lần). Sau một số điều chỉnh, Toà án Thuế Hoa
Kỳ đã đưa con số 600 triệu xuống thấp hơn. Tiếp tục có kháng cáo của
DHL, Toà địa hạt số 9 kết luận, DHL có thể tranh cãi về con số chính xác
được Toà án Thuế đưa ra nhưng không thể chứng minh được lỗi rõ ràng
trong việc áp dụng phương pháp hoặc trong kết quả cuối cùng của Toà án
Thuế. Đồng thời tuyên bố con số đánh giá 600 triệu ban đầu về giá trị
nhãn hiệu DHL có thể tuỳ tiện hoặc chưa hợp lý song nó không thuộc phạm
vi xem xét lại.
Tại Anh, các chế tài về bồi thường đối với hành vi
xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ có thể được xác định bằng hai phương pháp.
Việc phân tích lợi nhuận bị mất hoặc tiền bản quyền hợp lý tiếp cận
khía cạnh giá trị nhãn hiệu từ góc độ giảm sút thu nhập thực tế của chủ
nhãn hiệu, kể cả các giảm sút phụ thuộc phát sinh, trái với cách tiếp
cận về lợi nhuận thu được lại dựa vào giá trị thu được của người xâm
phạm. Toà án hoàn toàn có thể thu thập chứng cứ và lựa chọn một trong
cách tiếp cận trên. Phán quyết của toà trong các vụ án ở nước này đã
khẳng định, việc tính toán tiền bồi thường cho đối tượng này, ví dụ như
sáng chế, có thể được sử dụng cho đối tượng khác, như nhãn hiệu chẳng
hạn. Trong vụ kiện năm 2000, Tập đoàn Thomas Cook đã kiện yêu cầu bồi
thường thiệt hại tại Toà sơ thẩm của Toà án châu Âu đối với Uỷ ban châu
Âu do hành vi xâm phạm nhãn hiệu của họ trong việc sử dụng biểu tượng
chính thức của đồng euro, với mức thiệt hại lên tới 25,5 triệu euro dựa
trên thẩm định giá trị nhãn hiệu của chuyên gia.
Pháp luật Việt Nam liên quan tới vấn đề định giá nhãn
hiệu gần như chưa có mà mới chỉ có một số quy định mang tính nguyên tắc
về cách thức hạch toán kế toán đối với tài sản vô hình (bao gồm một số
loại tài sản trí tuệ) nằm rải rác trong khoảng 15 văn bản. Bản thân các
quy định đó cũng chưa thật sự thống nhất, hợp lý và tương thích với pháp
luật về sở hữu trí tuệ. Không những vậy, lại thiếu các quy định đầy đủ,
cụ thể về phương pháp định giá tài sản trí tuệ đang được áp dụng trên
thế giới hiện nay.
SOURCE: CỔNG THÔNG TIN ĐIỆN TỬ BỘ TƯ PHÁP
Trích dẫn từ:
Posted in: LUAT SO HUU TRI TUE,Qui Định,Tai san
0 comments:
Post a Comment