2:19 PM
Hoàng Phong Nhã
ÁI NHÂN
Các vụ việc dân sự có
đương sự bị tâm thần thường gặp khó khăn trong việc giám định làm án bị
kéo dài, bế tắc. Theo Chánh án TAND huyện Củ Chi (TP.HCM) Nguyễn Văn
Danh, từ đầu năm 2007 đến tháng 9-2008, huyện này có tới 10 vụ án dân sự
bế tắc liên quan đến người tâm thần vì không giám định được. TAND huyện
đã phải tập hợp hồ sơ, chuyển lên TAND TP.HCM xin ý kiến chỉ đạo.
Phía đương sự thiếu hợp tác
Do việc giám định người bị tâm thần bị trì hoãn nên
thời gian giải quyết án cũng kéo dài. Trong ảnh: Theo dõi thông tin giải
quyết án tại TAND TP.HCM. Ảnh minh họa: HTD
Năm trước, TAND huyện Củ Chi thụ lý một vụ tranh chấp
thừa kế. Trong vụ này có ông P. – bà con của hai bên nguyên, bị đơn
được tòa xác định là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan. Sau khi
niêm yết lịch xét xử, tòa mới được công an thông báo là ông P. bị tâm
thần (gia đình ông P. và hàng xóm cũng xác nhận).
Trước việc này, tòa đã gửi gia đình ông P. quyết định
trưng cầu giám định, yêu cầu họ đưa ông P. đi giám định để tòa có căn
cứ tuyên ông mất năng lực hành vi dân sự rồi cử người giám hộ. Tuy
nhiên, gia đình ông P. không thiết tha gì với việc chia tài sản nên bỏ
mặc luôn. Tòa càng thúc giục họ bao nhiêu thì họ càng đủng đà đủng đỉnh
bấy nhiêu, viện ra đủ thứ lý do này lý do kia làm việc giải quyết án bị
ách lại cho đến nay.
Trên đây chỉ là một trong cả chục vụ án đang gặp
vướng mắc tương tự. Lý do để gia đình người có dấu hiệu bị tâm thần lần
lữa không làm theo yêu cầu của tòa thì đủ loại như nghèo khó, đường xa,
bận rộn, bị người bệnh chống trả… Ngoài ra, có gia đình người bệnh còn
nói thẳng là không muốn phải thực hiện việc chia tài sản hay thực hiện
nghĩa vụ tài chính. Vì thế, dù tòa thường xuyên nhắc nhở nhưng việc giám
định vẫn giậm chân tại chỗ.
Tòa chào thua!
Do việc giám định bị trì hoãn nên thời gian giải
quyết án cũng kéo dài. Trong khi đó, phía nguyên đơn lại liên tục hối
thúc tòa sớm giải quyết dứt điểm vụ án, thậm chí có người đã phản ứng
rất gay gắt.
Theo ông Nguyễn Văn Danh, trong án dạng này, nếu xác
định được người bệnh không nhận thức và làm chủ được hành vi của mình
thì tòa sẽ ra quyết định tuyên bố người đó bị mất năng lực hành vi dân
sự. Khi đó, người giám hộ (giám hộ đương nhiên hoặc do tòa cử) sẽ đại
diện cho người bệnh tham gia tố tụng. Có người giám hộ tham gia tố tụng
thì vụ án sẽ không đi vào ngõ cụt. Nhưng vấn đề mấu chốt là để có người
giám hộ thì tòa phải tuyên người bệnh mất năng lực hành vi mà muốn tuyên
như thế thì cần phải có kết quả giám định.
Theo pháp luật tố tụng dân sự hiện hành, tòa không
được phép cưỡng chế trưng cầu giám định với đương sự có dấu hiệu bị tâm
thần. Do đó, một khi gia đình họ thiếu hợp tác thì tòa cũng đành chào
thua, chỉ biết chờ đợi. Thực tế này đã khiến quyền lợi chính đáng của
các bên đương sự khác trong vụ án bị “treo”.
Gỡ cách nào?
Theo thẩm phán Nguyễn Hoàng Đạt (Phó Chánh Tòa dân sự
TAND TP.HCM), trong các vụ án như trên, thủ tục tố tụng dân sự chưa dự
liệu hết thực tế nên chưa có lối thoát.
Ông Đạt phân tích: Án dạng này nếu không có người
giám hộ cho đương sự bị bệnh thì tòa không thể xử bởi nếu xử thì sẽ vi
phạm tố tụng và bản án sẽ bị hủy. Tòa cũng không có căn cứ để bắt buộc
người bệnh phải tuân thủ theo quy trình tố tụng thông thường. Còn gia
đình của người bệnh lại không phải là chủ thể tố tụng nên không thể buộc
họ chấp hành quyết định của tòa, tức là họ không có nghĩa vụ phải hợp
tác với tòa trong việc đưa người bệnh đi giám định.
Luật sư Nguyễn Minh Tâm (Đoàn luật sư TP.HCM) cũng
nhận xét nếu không có kết luận của cơ quan giám định về tình trạng của
người bệnh thì tòa không thể làm gì khác. Gặp trường hợp này, theo luật
sư Tâm, tòa nên tạm đình chỉ vụ án để chờ.
Tuy nhiên, tiến sĩ luật Nguyễn Thị Hoài Phương
(Trường đại học Luật TP.HCM) lại cho rằng không cần phải quan tâm đến
tình trạng bệnh của người bị cho là tâm thần vì khi chưa có kết luận của
cơ quan hữu quan thì người này vẫn có khả năng tham gia tố tụng. Tòa cứ
tiến hành theo đúng thủ tục (tống đạt, niêm yết…) và xét xử vắng mặt
nếu đương sự không đến tòa. Nếu gia đình người bệnh cho rằng tòa xử vắng
mặt sẽ bất lợi cho người bệnh thì họ sẽ phải đi giám định để có cơ sở
đứng ra giám hộ, bảo vệ quyền lợi cho người bệnh. Như vậy, tòa có thể
giải quyết vụ án thuận lợi mà không bị bế tắc vì chuyện gia đình đương
sự thiếu hợp tác.
Giả bệnh trốn nợ?
Đầu năm 2007, TAND huyện Củ Chi thụ lý một vụ kiện
đòi nợ hơn 100 triệu đồng. Lúc đầu, bị đơn không có biểu hiện bất thường
gì. Nhưng khi tòa tống đạt quyết định đưa vụ án ra xét xử thì chị ruột
bị đơn bất ngờ đến tòa nói bị đơn bị tâm thần và trình cho tòa sổ theo
dõi điều trị bệnh ngoại trú do một bệnh viện tâm thần cấp. Sau đó, từ
giữa năm 2008, tòa đã đưa quyết định trưng cầu giám định tâm thần đối
với bị đơn cho người chị nhưng đến nay bà này vẫn không hề liên hệ lại.
Theo thẩm phán Phạm Văn Phẹo, trong lịch sử tố tụng
không thiếu các trường hợp giả bệnh tâm thần để né tránh nghĩa vụ tài
chính. Tòa có nghi ngờ thì cũng bó tay vì luật không cho phép cưỡng chế
giám định đối với người bệnh.
SOURCE: BÁO PHÁP LUẬT TPHCM
Posted in: Chu the,Quyen nhan than cua ca nhan,TTDS - Quan diem cua Toa an va ve Toa an
0 comments:
Post a Comment