QUYỀN BIỂU QUYẾT

PGS, TS  KIM VĂN CHÍNH

Trong một xã hội dân chủ, quyền biểu quyết được sử dụng rất rộng rãi. Quyền biểu quyết chính là phương thức thể hiện ý chí chính trị của một cá nhân đối với những quyết định mang tính tập thể. Tuy nhiên, cách hiểu và phương pháp thực thi quyền biểu quyết ở nước ta còn có nhiều khác biệt. Điều đó dẫn đến nhiều tình huống khó xử, thậm chí đôi lúc bế tắc trong lãnh đạo, quản lý.

Việc Quốc hội thận trọng trong biểu quyết phương án mở rộng địa giới hành chính Hà Nội là một ví dụ điển hình. Ở các công ty cổ phần, đặc biệt là các công ty đại chúng, nhiều quyết định đã được thông qua bất chấp ý kiến của các cổ đông nhỏ đã dẫn đến hậu quả các cổ đông nhỏ tẩy chay công ty làm cổ phiếu công ty sụt giảm nhanh chóng.

Những quyết định cần phải được thông qua bằng phương thức biểu quyết được gọi là quyết định tập thể – Loại quyết định này khác hẳn với quyết định cá nhân là chỉ do một người thông qua. Xen kẽ giữa 2 loại quyết định đó, có những quyết định mang tính kết hợp đòi hỏi sự đồng thuận của cả tập thể và cá nhân. Ngay trong quyết định tập thể, ranh giới để thông qua quyết định cũng không phải như nhau: Có quyết định chỉ cần 51% phiếu tán thành, có quyết định cần một tỷ lệ cao hơn (2/3 hoặc 3/4 số phiếu có mặt hoặc số phiếu có quyền biểu quyết), có quyết định cần sự nhất trí tuyệt đối (mọi thành viên hoặc một số thành viên quan trọng có quyền phủ quyết). Hình thức, thể thức biểu quyết cũng có 3 loại: phiếu kín không ghi danh, phiếu kin có ghi danh và giơ tay biểu quyết công khai. Trong một số định chế tổ chức, phiếu biểu quyết cần phải ghi danh người biểu quyết (phiếu biểu quyết ghi danh, phiếu này cũng có thể không công khai hoặc công khai cho mọi người biết).

Như vậy, về mặt kỹ thuật và thể chế, đã có sự tiến bộ to lớn cho phép các định chế tổ chức vận dụng các hình thức, phương pháp biểu quyết trong thực tiễn phát triển tổ chức, định hướng cho người lãnh đạo, quản lý và mọi thành viên trong tổ chức thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình.

Thực tiễn phát triển các tổ chức, doanh nghiệp ở nước ta đã chứng tỏ quá trình phát triển, vận dụng năng động, sáng tạo và thực hiện khá hiệu quả quyền biểu quyết trong các định chế ra quyết định. Điều đó đã góp phần không nhỏ làm nâng cao hiệu quả hoạt động của các định chế ra quyết định như Quốc hội, Hội thẩm nhân dân, Hội đồng nhân dân, các định chế Hội đồng, Đại hội cổ đông, Hội đồng quản trị… Tuy nhiên, còn rất nhiều việc phải làm trong thực thi quyền biểu quyết. Ở đây, chúng tôi chỉ nêu ra hai việc sau:

1. Quyền biểu quyết phải được chính thức hóa một cách rõ ràng, minh bạch trong các văn bản thể chế. Từ những vấn đề mang tính quốc gia đại sự liên quan đến đồng thuận dân tộc như lãnh thổ quốc gia, quốc ca, quốc kỳ… đến những vấn đề mang tính kỹ thuật nhưng nhạy cảm như quy hoạch thủ đô, phê duyệt chủ trương và lựa chọn phương án kiến trúc các công trình quan trọng quốc gia. Ở cấp độ doanh nghiệp, các quyết định cần lấy ý kiến biểu quyết đã được ghi rất rõ trong Luật Doanh nghiệp và Điều lệ công ty.

Ấy thế mà nhiều doanh nghiệp vẫn để xảy ra những tranh chấp rất khó xử lý như vụ Giám đốc Công ty Đường La Ngà ra quyết định mua 17 tỷ chứng khoán từ tài khoản của Công ty, làm lỗ trên 6 tỷ đồng. Rõ ràng là cần rà soát lại các văn bản thể chế, rà soát các vấn đề cần có quyết định tập thể, xác định rõ ràng hình thức và quy trình ra quyết định đối với các loại vấn đề khác nhau. Thể chế hóa quy trình ra quyết định và quyền biểu quyết là một bước tiến quan trọng nâng cao hiệu quả, hiệu lực ra quyết định, tránh được các tranh chấp hoặc khủng hoảng quyền lực không đáng có.

2. Người có quyền biểu quyết cần nâng cao ý thức trách nhiệm của mình trước khi "nhấn nút", "giơ tay", hoặc "đánh dấu trên phiếu". Rất nhiều trường hợp đã xảy ra ở nhiều tổ chức: kết quả biểu quyết kín qua lá phiếu khác hẳn với kết quả công khai qua biểu quyết công khai. Mâu thuẫn này từng là nguyên nhân gây nên những mâu thuẫn, đố kỵ, thậm chí thù oán dai dẳng ở nhiều tổ chức. Vậy thì, ngay từ khâu thể chế, không thể cứng nhắc chỉ áp dụng một hình thức biểu quyết. Khâu tổ chức biểu quyết, cần phải tuyệt đối tuân thủ tính bí mật của các quyết định biểu quyết ghi danh nếu thể chế quy định cần giữ bí mật danh tính.

Còn đối với người có quyền biểu quyết, cần trung thực với chính mình, trung thực với những nhóm lợi ích hoặc cử tri mà mình đại diện. Trường hợp không thể ra quyết định biểu quyết, bao giờ cũng có quyền nêu ý kiến của mình trước khi biểu quyết; còn trong trường hợp không ngả về bên nào trong các loại quyết định lựa chọn các phương án loại trừ nhau, vẫn có quyền bỏ phiếu trắng. Rõ ràng là để nâng cao chất lượng và hiệu quả của các quyết định biểu quyết, người biểu quyết phải tự mình thoát khỏi tình huống "bù nhìn", "nghị gật".

Quyền biểu quyết đang trở thành phương tiện thông dụng trong phát triển tổ chức, phát triển xã hội, đồng thời là phương thức thể hiện ý chí chính trị và quyền dân chủ trong xã hội ngày càng dân chủ hóa. Việc hiểu rõ và nâng cao năng lực thực hành quyền biểu quyết của người lãnh đạo, quản lý và mọi công dân chắc chắn góp phần nâng cao chất lượng các quyết định cần đến lá phiếu của quyền biểu quyết.  

SOURCE: LANHDAO.NET

Trích dẫn từ: http://lanhdao.net/vn/tieudiem/banluan/123705/index.aspx

Posted in: CAC VAN DE XA HOI,Nha nuoc va phap luat Viet Nam,Quyen nhan than cua ca nhan,Xa hoi