BÀI VIẾT "DỖI LÊN, DỖI XUỐNG, DỖI NGANG"

Nguyễn Minh Tuấn

Bài viết dưới đây tác giả đề cập đến một vấn đề, đúng hơn là một căn bệnh xã hội - căn bệnh "dỗi". Qua cách viết hóm hỉnh, gần gũi như đang trò chuyện với bạn đọc, cùng cách diễn đạt ngắn gọn nhưng sâu sắc, tác giả đã chỉ ra được những biểu hiện, tác hại và cả những khuyến nghị nhằm đẩy lùi lối làm việc bất hợp tác một cách phi lý, động thái "cắt cầu", cũng như thói làm việc ích kỉ, chỉ nghĩ đến bản thân trong xã hội hiện nay. 

Chỉ có một điều nhỏ tôi vẫn băn khoăn khi cuối bài viết tác giả đề xuất: "Và một khi những tranh chấp xảy đến, hãy ngồi vào bàn và thương nghị. Nếu hệ thống luật pháp tỏ ra bất lực, phải thiết kế,  thay đổi, kiện toàn chúng." Ở luận điểm này, phải chăng tác giả đã quá cường điệu hóa vai trò của pháp luật?

Đây là một đề xuất đúng và cần, nhưng tôi nghĩ vẫn chưa đủ, nhất là câu thứ hai khi tác giả cho rằng "nếu luật pháp bất lực thì phải thiết kế, thay đổi, kiện toàn chúng". Cách viết đó khiến độc giả hiểu rằng luật pháp dường như là công cụ duy nhất để điều chỉnh hành vi con người và điều chỉnh các quan hệ xã hội, kể cả khi luật pháp đã bất lực vẫn mong thiết kế, kiện toàn chúng.

Những thứ thuộc về căn bệnh của xã hội, thì thực tế luôn cần nhiều liều thuốc hơn tác giả nhận định. Đành rằng hành xử theo luật pháp, tôn trọng tự do định đoạt, thỏa thuận là biểu hiện của một xã hội văn minh (tôi cũng đã thấy và cảm nhận điều đó ở Đức và hoàn toàn đồng ý với tác giả luận điểm này), tuy nhiên luật pháp dù có hoàn thiện đến đâu, ở bất cứ đâu đi nữa thì không phải là công cụ vạn năng, là thứ vắc-xin chữa lành mọi căn bệnh xã hội kể cả căn bệnh "dỗi" mà tác giả đề cập cũng không phải ngoại lệ. 

Ví dụ luật pháp nước nào chẳng có rất nhiều điều luật qui định trách nhiệm của bác sĩ đối với bệnh nhân, nhưng luật pháp là một chuyện, thử hỏi có luật nào cấm được việc bác sĩ tiêm nhưng tiêm đau cho bệnh nhân, có luật nào cấm được việc bác sĩ làm việc nhưng với một thái độ ráo hoảnh với bệnh nhân không nhỉ? Xin khẳng định rằng không. Cũng như khi bạn gái "dỗi", đàm phán cũng không được chẳng bạn trai nào dại gì dở luật ra cả, mất người yêu như chơi. ;-) Trong trường hợp này, ngoài luật pháp tôi cho rằng muốn giải quyết được căn bệnh mà tác giả nói, còn cần đến rất nhiều công cụ khác tác động là những yếu tố ngoài luật, cả những công cụ mang tính qui phạm và không mang tính qui phạm, trong đó có một công cụ đặc biệt quan trọng, ở một tầng sâu rộng hơn cả luật pháp đó là đạo đức nhà nghề mà tôi đã trình bày ở bài viết về mối quan hệ giữa pháp luật và y đức hay bài viết luật pháp: cần, rất cần nhưng chưa đủ từ khá lâu.

Tóm lại, tôi vẫn rất thích cách diễn đạt, cách đặt vấn đề của tác giả Hoàng Hồng Minh và thừa nhận cách tiếp cận vấn đề mới mẻ cũng như thừa nhận sự cần thiết, có ích của bài viết đối với Việt Nam hiện nay. 

 

Trân trọng cảm ơn Tia sáng và tác giả!

NMT

Posted in: Nguyễn Minh Tuấn