VỤ CƯỠNG CHẾ THU HỒI ĐẤT Ở TIÊN LÃNG: CÓ AI THOÁT TỘI?

Nguyễn Minh Tuấn

Từ một thông tin ban đầu trên báo chí cáo buộc một chiều toàn bộ tội lỗi cho gia đình anh Vươn, đến hôm nay dù muộn, dù chưa làm hài lòng được tất cả những người quan tâm đến vụ việc này, nhưng Thủ tướng cũng đã khẳng định được một vấn đề mấu chốt nhất rằng quyết định thu hồi đất và quyết định cưỡng chế thu hồi đất là trái luật. Khẳng định đó theo tôi đã là một thắng lợi bước đầu của người dân cả nước - những người đã lên tiếng qua báo chí và đặc biệt là mạng Internet về vụ việc này. Tuy nhiên tôi nghĩ vấn đề chắc sẽ không dừng lại ở đây vì thực tế còn rất nhiều người khác liên quan trực tiếp đến việc cưỡng chế vẫn chưa bị xử lý.

Trong bài “Lãnh đạo TP Hải Phòng nói gì? Đăng trên Báo Thanh niên số 34(5886) thứ sáu 03/02/2012, ông Đan Đức Hiệp, Phó chủ tịch thường trực UBND TP Hải Phòng khi trả lời phỏng vấn của phóng viên báo Thanh Niên rằng: “Ngày 26/07/2011 anh Lê Văn Hiền, Chủ tịch UBND Huyện Tiên lãng ký văn bản gửi thường trực Thành ủy, Uỷ ban TP báo cáo về việc cưỡng chế đầm của ông Luân, ông Vươn. Trong đó đề nghị TP chỉ đạo các cơ quan chức năng, khối nội chính của TP phối hợp với Huyện Tiên Lãng tổ chức cưỡng chế. Ngày 17/08/2012, sau khi họp giao ban, nghe báo cáo, nhận thấy việc thu hồi khu đầm là cần thiết, lãnh đạo TP đồng ý về chủ trương thu hồi đất. Giao thanh tra TP, CA, sở TN-MT hướng dẫn UBND Huyện Tiên Lãng thực hiện việc cưỡng chế đảm bảo đúng quy định của Pháp luật.” Như vậy thường trực thành ủy, mà đứng đầu là Bí thư Nguyễn Văn Thành cũng như Ủy ban thành phố không thể vô can. Trách nhiệm của họ đến đâu? Không thể chỉ là "kiểm điểm, rút kinh nghiệm", mà là phải "xử lý".

Hơn nữa gia đình Đoàn Văn Vươn đã tiến hành khởi kiện lên Tòa án huyện nhưng thua kiện, khởi kiện tiếp lên Tòa án tỉnh thì không được giải quyết. Vậy thì lật ngược lại vấn đề các thẩm phán Tòa án huyện, Tòa án tỉnh họ không nhận ra những lỗi sai rất sơ đẳng từ quyết định thu hồi đất đó ư? Thu hồi đất mà chính quyền hoàn toàn không có phương án đền bù, không đối thoại, không đưa ra được mục đích thu hồi đất là gì, vậy mà Tòa án cũng có thể nhắm mắt làm ngơ sao? Trách nhiệm của những vị thẩm phán này như thế nào? Không lẽ thoát tội?


Chính việc giao đất, thu hồi đất và việc cưỡng chế là nguồn gốc dẫn đến hành vi chống trả của anh em Đoàn Văn Vươn. Vậy thì đến nay khi mà hành vi thu hồi đất, cưỡng chế của chính quyền đã được kết luận là bất hợp pháp (dù là từ phía Thủ tướng chính phủ, không phải Tòa án), thì hành vi của anh Vươn nên được cân nhắc, xem xét theo hướng là một hành vi phòng vệ chính đáng theo Điều 15 Khoản 1 BLHS 2009, bởi lẽ việc làm đó về bản chất là hành vi chống trả lại người đang có hành vi trái pháp luật trực tiếp xâm phạm lợi ích chính đáng của mình, xâm hại chỗ ở hợp pháp của mình một cách cần thiết. Đã coi là phòng vệ chính đáng thì đó không phải là tội phạm. Không là tội phạm thì cũng không đặt ra vấn đề trách nhiệm pháp lý. Khi xem xét hành vi của anh em Đoàn Văn Vươn cũng cần hết sức lưu ý rằng địa điểm thực hiện hành vi là chỗ ở riêng của họ, hoàn toàn không nằm trong diện tích đất bị cưỡng chế và động cơ thực hiện hành vi là để bảo vệ tài sản. 


Để thực hiện đúng chính sách "không để lọt kẻ phạm tội và không làm oan người vô tội", theo tôi cần phải tiếp tục tiến hành khởi tố hành vi vi phạm pháp luật của những người có trách nhiệm liên quan như kể trên và tiếp tục minh oan, bồi thường thiệt hại do tài sản đã bị phá hủy cho anh em của Đoàn Văn Vươn.

Lẽ đương nhiên một văn bản pháp luật của Thủ tướng không thể can thiệp sang cả vấn đề thuộc thẩm quyền của lĩnh vực lập pháp, tư pháp nhưng người dân vẫn mong rằng kết luận của Thủ tướng là bước khởi đầu quan trọng cho một quá trình dài hơi hơn để xử lý hàng loạt sai phạm liên quan khác, cũng như bước khởi đầu cho một quá trình giải quyết dứt điểm tận gốc vấn đề sở hữu đất đai.  


Nếu chúng ta không lên tiếng, bạo tàn sẽ lên ngôi. Đó chính là chân lý ngàn đời. Hy vọng đây sẽ là sự khởi đầu cho nhiều đột phá mới, đem lại nhiều điều tốt đẹp không chỉ với gia đình Đoàn Văn Vươn, mà còn với tất cả những người nông dân cả nước. 

-------------

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng kết luận về vụ việc cưỡng chế thu hồi đất tại Tiên Lãng

5:54 PM, 10/02/2012

(Chinhphu.vn) – Chiều 10/2, tại Văn phòng Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng đã chủ trì họp về vụ việc cưỡng chế thu hồi đất trên địa bàn xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng.
• Thông báo kết luận của Thủ tướng

Toàn cảnh cuộc họp - Ảnh Chinhphu.vn

Tham dự cuộc họp có Phó Thủ tướng Nguyễn Thiện Nhân, lãnh đạo Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Công an, Bộ Tư pháp, Thanh tra Chính phủ, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Thông tin và Truyền thông, Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, Ủy ban Kiểm tra Trung ương, Ban Tuyên giáo Trung ương, Uỷ ban Kinh tế của Quốc hội, Ban Dân nguyện của Uỷ ban Thường vụ Quốc hội, Toà án nhân dân tối cao, Viện Kiểm sát nhân dân tối cao; Hội Nông dân Việt Nam, Bí thư Thành uỷ Hải Phòng và Chủ tịch UBND thành phố Hải Phòng và một số cơ quan thông tin báo chí.

Sau khi nghe báo cáo tổng hợp chung của Văn phòng Chính phủ và các ý kiến phát biểu của các đại biểu dự họp,  Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng đã có ý kiến kết luận như sau:

I.

Những năm qua, chính sách pháp luật về đất đai có rất nhiều thay đổi. Từ năm 1987 đến nay, Luật Đất đai đã được ban hành mới 3 lần (1987, 1993, 2003) và sửa đổi 2 lần (1998, 2001). Hàng trăm văn bản dưới luật cũng được ban hành, sửa đổi nhưng vẫn còn không ít vấn đề chưa đủ rõ, thậm chí trùng chéo, mâu thuẫn.

Trình độ, năng lực cán bộ quản lý đất đai, nhất là ở cơ sở còn nhiều hạn chế trong khi đất đai đang biến động rất nhanh, văn bản pháp luật về đất đai lại rất nhiều và phức tạp, nên công tác quản lý đất đai trong cả nước còn nhiều bất cập. Nhiều vấn đề phát sinh trong quản lý và sử dụng đất đai chưa được điều chỉnh và xử lý kịp thời; khiếu kiện về đất đai chiếm trên 70% tổng số vụ khiếu kiện và có nhiều vụ việc kéo dài.

Trong những năm qua, cấp uỷ, Ủy ban nhân dân huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng đã quan tâm lãnh đạo chỉ đạo thực hiện công tác quản lý nhà nước về đất đai, không ngừng nâng cao hiệu quả sử dụng đất nói chung và đất bồi ven biển nói riêng, góp phần phát triển kinh tế-xã hội khá nhanh và toàn diện, bảo đảm quốc phòng an ninh, trật tự an toàn xã hội, nâng cao đời sống của nhân dân. Đối với ông Đoàn Văn Vươn chính quyền địa phương đã giao đất, kể cả giao bổ sung phần đất lấn chiếm sau khi đã xử phạt hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho ông Vươn đầu tư tôn tạo, nuôi trồng thủy sản trên diện tích đất được giao.

Tuy nhiên, UBND huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng đã có  những sai phạm trong giao đất, thu hồi đất, cưỡng chế thu hồi đất đã giao cho ông Đoàn Văn Vươn như sau: 

1. Việc giao đất, thu hồi đất

- Quyết định số 447/QĐ-UB ngày 4 tháng 10 năm 1993 của Uỷ ban nhân dân huyện Tiên Lãng giao 21 ha đất cho ông Đoàn Văn Vươn là phù hợp với quy định của pháp luật đất đai tại thời điểm ban hành.

Quyết định số 220/QĐ-UB ngày 9 tháng 4 năm 1997 của Uỷ ban nhân dân huyện Tiên Lãng giao bổ sung 19,3 ha đất cho ông Đoàn Văn Vươn vào mục đích  nuôi trồng thuỷ sản với thời hạn 14 năm, tính từ ngày 4 tháng 10 năm 1993 là đúng thẩm quyền và phù hợp với thực tế sử dụng đất. Tuy nhiên quyết định này không đúng với quy định của pháp luật đất đai về giao đất, cho thuê đất; về thời hạn giao đất và thời điểm tính thời hạn giao đất.

- Các Quyết định số 460/QĐ-UBND ngày 23/4/2008, Quyết định số 461/QĐ-UBND ngày 07/4/2009 của Uỷ ban nhân dân huyện Tiên Lãng thu hồi đất của ông Đoàn Văn Vươn với lý do hết thời hạn sử dụng là không đúng với quy định của Luật Đất đai 2003 và Nghị Định 181/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 của Chính phủ về thi hành Luật Đất đai năm 2003.         

Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng phát biểu kết luận cuộc họp. - Ảnh Chinhphu.vn

2. Việc cưỡng chế thu hồi đất

Do quyết định thu hồi đất không đúng với quy định của pháp luật đất đai nên Quyết định cưỡng chế thu hồi đất cũng không đúng pháp luật. Mặt khác, việc tổ chức cưỡng chế thu hồi đất của UBND huyện Tiên Lãng cũng có nhiều thiếu sót, sai phạm. 

3. Việc phá dỡ nhà của ông Đoàn Văn Vươn

Việc lãnh đạo chính quyền địa phương chỉ đạo phá nhà của ông Đoàn Văn Vươn là có dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự cần phải được khởi tố, điều tra làm rõ và xử lý nghiêm minh. 

II.

Thủ tướng Chính phủ hoan nghênh việc lãnh đạo thành phố Hải Phòng nghiêm túc kiểm điểm, nhận khuyết điểm, trách nhiệm và đã lãnh đạo, chỉ đạo cần thiết đối với vụ việc này. Thủ tướng Chính phủ yêu cầu lãnh đạo thành phố Hải Phòng tiếp tục thực hiện tốt các công việc sau:

1. Chỉ đạo thu hồi các quyết định không đúng pháp luật của UBND huyện Tiên Lãng về việc thu hồi đất và cưỡng chế thu hồi đất đã giao cho ông Đoàn Văn Vươn. Xử lý các vi phạm về sử dụng đất của ông Đoàn Văn Vươn theo quy định của pháp luật và làm thủ tục cho ông Đoàn Văn Vươn sử dụng đất theo đúng quy định của Luật Đất đai. Chỉ đạo Toà án nhân dân thành phố Hải Phòng và Toà án nhân dân huyện Tiên Lãng nghiêm túc kiểm điểm việc xét xử đối với vụ việc này.

Cuộc họp có sự tham gia của lãnh đạo thành phố Hải Phòng và một số Bộ, Ban ngành - Ảnh Chinhphu.vn/Nhật Bắc

2. Chỉ đạo cơ quan bảo vệ pháp luật khởi tố, điều tra và sớm đưa ra xét xử nghiêm minh theo đúng qui định của pháp luật việc phá dỡ nhà của ông Đoàn Văn Vươn. Đình chỉ công tác những cán bộ đã chỉ đạo phá dỡ nhà của ông Đoàn Văn Vươn.

3. Chỉ đạo cơ quan bảo vệ pháp luật khẩn trương đưa vụ án “giết người và chống người thi hành công vụ” ra xét xử công khai, bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật. Kiến nghị các cơ quan tiến hành tố tụng xem xét tình tiết giảm nhẹ đối với bị cáo do các quyết định không đúng pháp luật của UBND huyện Tiên Lãng.   

4. Chỉ đạo huyện Tiên Lãng và xã Vinh Quang kiểm điểm, làm rõ trách nhiệm và có hình thức xử lý theo đúng quy định của Đảng, pháp luật của Nhà nước đối với các tổ chức, cá nhân liên quan đến những vi phạm trong việc giao đất, thu hồi đất, tổ chức cưỡng chế, phá dỡ nhà của ông Đoàn Văn Vươn.

5. Lãnh đạo thành phố Hải Phòng kiểm điểm làm rõ trách nhiệm về việc:    

- Chấp thuận đề nghị cưỡng chế thu hồi đất không đúng pháp luật của UBND huyện Tiên Lãng.  

- Khi vụ việc xảy ra chậm chỉ đạo làm rõ đúng sai và trách nhiệm của tập thể, cá nhân; báo cáo chưa đầy đủ - nghiêm túc với Thủ tướng Chính phủ; việc thực hiện cung cấp thông tin chưa kịp thời, thiếu chặt chẽ gây bức xúc trong dư luận.

6. Lãnh đạo thành phố Hải Phòng kiểm điểm rút kinh nghiệm sâu sắc qua vụ việc này và chỉ đạo rà soát, chấn chỉnh công tác quản lý nhà nước về đất đai, kiện toàn bộ máy và nâng cao chất lượng đội ngũ cán bộ công chức làm công tác quản lý nhà nước về đất đai, không để xảy ra vụ việc tương tự. Sớm ổn định tình hình mọi mặt của huyện Tiên Lãng. Thực hiện tốt Nghị quyết Trung ương 4 khoá XI về xây dựng Đảng, phát huy thành tựu to lớn và truyền thống tốt đẹp của thành phố Hải Phòng, tập trung lãnh đạo chỉ đạo thực hiện thắng lợi Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2011-2015 mà Đại hội Đảng bộ Thành phố đã đề ra.

Những công việc trên phải được thực hiện khẩn trương, nghiêm túc với tinh thần trách nhiệm cao và báo cáo Thủ tướng Chính phủ kết quả thực hiện.

III.

Qua vụ việc cưỡng chế thu hồi đất ở xã Vinh Quang, huyện Tiên Lãng, thành phố Hải Phòng, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu:

1. Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trong cả nước chủ động rà soát, chấn chỉnh công tác quản lý nhà nước về đất đai, nhất là việc thu hồi và cưỡng chế thu hồi đất bảo đảm theo đúng quy định của pháp luật. Đề cao trách nhiệm, tập trung giải quyết tốt các khiếu nại, tố cáo của công dân về đất đai.

Khu đầm của gia đình ông Đoàn Văn Vươn.

2. Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì phối hợp với các bộ ngành liên quan tiến hành rà soát, sửa đổi bổ sung các quy định về quản lý, sử dụng đất đai. Khẩn trương tiến hành tổng kết thực hiện Nghị quyết Trung ương 7 khóa IX về tiếp tục đổi mới chính sách, pháp luật đất đai để kiến nghị sửa đổi Luật Đất đai cho phù hợp với thực tế tình hình và yêu cầu phát triển mới.

3. Bộ Tư pháp nghiên cứu, đề xuất xây dựng thể chế để kiểm soát việc ban hành các quyết định hành chính của chính quyền các cấp.

4. Thủ tướng Chính phủ kiến nghị Chánh án Toà án nhân dân tối cao theo thẩm quyền xem xét theo thủ tục tái thẩm đối với bản án, quyết định của Toà án nhân dân thành phố Hải Phòng và Toà án nhân dân huyện Tiên Lãng.

5. Thủ tướng Chính phủ hoan nghênh các cơ quan thông tin đại chúng đã góp phần tích cực để các cơ quan chức năng làm sáng tỏ và có sự chỉ đạo phù hợp đối với vụ việc này.

Yêu cầu các cơ quan thông tấn báo chí tiếp tục phát huy vai trò và trách nhiệm của mình, đóng góp thiết thực hơn nữa vào việc xây dựng Đảng và bộ máy nhà nước trong sạch vững mạnh, phát huy quyền làm chủ và bảo vệ lợi ích chính đáng của nhân dân. Nghiêm túc rút kinh nghiệm, hết sức tránh việc đưa tin không khách quan, không đúng bản chất sự việc làm phương hại đến lợi ích của đất nước và người dân.

Yêu cầu Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với Ban Tuyên giáo Trung ương và các cơ quan chủ quản, tăng cường chỉ đạo, quản lý, tạo điều kiện thuận lợi cho báo chí hoạt động đúng chủ trương của Đảng và pháp luật của Nhà nước, tích cực tham gia tuyên truyền định hướng dư luận xã hội; kịp thời chấn chỉnh, xử lý những vi phạm để báo chí nước ta ngày càng vững mạnh, đóng góp xứng đáng vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Thủ tướng Chính phủ hoan nghênh những ý kiến đóng góp tâm huyết, xác đáng đối với vụ việc này của các đồng chí lão thành, các chuyên gia và nhiều cán bộ, nhân dân đã gửi trực tiếp đến Thủ tướng hoặc thông qua các phương tiện thông tin đại chúng và mong tiếp tục nhận được ý kiến đóng góp xây dựng đối với việc quản lý, điều hành của Chính phủ và chính quyền các cấp./.

Nguyễn Hoàng – Nhật Bắc