Nhà nước tư sản - Thời kỳ chủ nghĩa tư bản lũng đoạn và chủ nghĩa tư bản hiện đại - ThS Lê Thị Thanh Nhàn

I. THỜI KỲ CHỦ NGHĨA TƯ BẢN LŨNG ĐOẠN VÀ CHỦ NGHĨA TƯ BẢN HIỆN ĐẠI.

1. Quá trình ra đời nhà nước tư bản lũng đoạn

Có 3 nguyên nhân chủ yếu dẫn đến sự ra đời của nhà nư6ớc tư bản độc quyền:
- cạnh tranh tự do của chủ nghĩa tư bản ngày càng gay gắt, tất yếu dẫn đến tư bản độc quyền nhà nước. do sự phát triển của lực lượng sản xuất, sự cạnh tranh gay gắt giữa các tập đoàn tư bản nên nhà nước tư bản phải đứng ra can thiệp và điều tiết đối với nền s3n xuất và phân phối tư sản.
- Lực lượng sản xuất ngày càng tập trung. Mâu thuẫn giữa giai cấp tư sản độc quyền với giai cấp công nhân, các tầng lớp và giai cấp khác nhau ngày càng gay gắt. Để giữa được địa vị thống trị của mình, giai cấp tư sản lũng đoạn cần phải thiết lập nhà nước tư sản độc quyền.
- Để đối phó lại phong trào cách mạng thế giới (cách mạng tháng 10 nga thắng lợi, phong trào giải phóng dân tộc, phong trào đấu tranh của giai cấp công nhân và nhân dân lao động) và nhằm giữ vững thuộc địa và thị trường của chúng, nên nhà nước tư bản độc quyền đã ra đời.
Như vậy chủ nghĩa tư bản lũng đoạn nhà nước ra đời là một sự bị động thối nát, hấp hối về kinh tế, chính trị, xã hội trong và ngoài nước. Nó ra đời nhằm tìm một phương pháp thống trị thích hợp hơnđể duy trì và cũng cố địa vị đang lung lay của chúng.

2. Đặc điểm của nhà nước tư bản trong thời kỳ chủ nghĩa tư bản lũng đoạn và chủ nghĩa tư bản hiện đại.

- Các nhóm tư bản lũng đoạn trực tiếp nắm giữa các chức vụ trong bộ máy nhà nước. Với chủ nghĩa tư bản lũng đoạn nhà nước, nhà nước ở các nước tư bản đã trở thành công cụ tập trung vốn cung cấp cho các tập đoàn tư sản lũng đoạn, là công cụ phân phối lại thu nhập quốc dân dầu người có lợi cho TBLĐ, gây thiệt hại cho nhân dân lao động bằng những biện pháp; ngân sách, chính sách giá cả, lương bổng, lạm phát, tợ cấp cho bọn tư bản lũng đoạn, quốc hữu hóa, đền bù với giá cao những xí nghiệp thua lỗ hoặc kỹ thuật lạc hậu. Ngoài ra, nhà nước còn là một công cụ để tranh giành thị trường xuất khẩu tư bản và để thực hiện chính sách thực dân kiểu mới. Như vậy, nhà nước tư bản đã trở thành công cụ của một nhóm nhỏ tư bản độc quyền. Tất cả cơ cấu , chức năng nhà nước ngày càng công khai phục tùng bọn tư bản quyền. Trong thời kỳ tư bản tự do cạnh tranh, bọn tư bản cầm quyền thông qua đại diện của chúng, còn trong thời kỳ tư bản lũng đoạn, bọn tư bản độc quyền trực tiếp giữa các chức vụ chủ chốt.
- Chức năng trấn áp và điều chỉnh các mối quan hệ chính trị, xã hội của nhà nước tư bản lũng đoạn.
nhà nước tư sản lũng đoạn ngày càng cồng kềnh, quan liêu, số lượng nhân viên tăng lên chưa từng thấy, đặc biệt là bộ máy hành pháp. Quyền lực ngày càng được chuyển từ lĩnh vực kinh tế, chính trị sang lĩnh vực hành chính. Các cơ quan đàn áp chủ yếu như quân đội, cảnh sát, tình báo, nhà tù được tăng cường đến mức tối đa.
Xóa bỏ nền pháp chế tư sản, xó bỏ những hình thức dân chủ tư sản, phát triển xu hướng độc tài, phát xít hóa bộ máy nhà nước.
- một chức năng mới của nhà nước tư bản độc quyền là nhà nước tham gia vào việc điều tiết nền kinh tế. Việc này được thực hiện thông qua một hệ thống các tổ chức nhà nước: cơ quan hành pháp, cơ quan điều tiết theo luật định giám sát hoạt động của các cơ quan kinh tế… phương pháp điều chỉnh thông qua tài chính nhà nước như hệ thống thuế khóa, hệ thống tín dụng, các cơ quan bảo hiểm xã hội, phúc lợi công cộng…
- chức năng đối ngoại cũng có sự thay đổi nhất định so với thời kỳ trước. Nhà nước tư bản lũng đoạn ra đời trong bối cảnh cách mạng xã hội chủ nghĩa đang phát triển trên cục diện rộng lớn, đồng thời trào lưu hoà bình dân chủ cũng bùng lên một cách mạnh mẽ ở nhiều nước tư bản. Để đối phó với tình hình và cục diện chính trị thế giới, các nhà nước tư bản chống phá và ngăn cản quá trình phát triển của các trào lưu cách mạng trên thế giới. Chúng tiến hành mọi thủ đoạn và biện pháp từ quân sự đến chính trị, kinh tế, tư tưởng, văn hoá,…

Posted in: Hoc Kỳ II Lịch sử Nhà nước và pháp luật thế giới,ThS Lê Thị Thanh Nhàn