2:46 AM
Hoàng Phong Nhã
PHẠM THÁI QUÍ
Luật Đất đai năm 2003 quy
định, việc giải quyết tranh chấp đất đai phải qua hòa giải tại UBND cấp
xã đương sự mới có quyền khởi kiện đến Tòa án. Quy định này qua nhiều
năm thi hành vẫn chưa được hướng dẫn cụ thể, nên có nhiều cách hiểu và
vận dụng khác nhau, gây cản trở, ách tắc trong công tác giải quyết tranh
chấp đất đai.
Theo quy định tại các Điều 135 và 136 của Luật Đất
đai, khi xảy ra tranh chấp đất đai nhất thiết phải qua hòa giải tại UBND
xã, phường, thị trấn (UBND cấp xã) nơi có đất tranh chấp. Chỉ sau khi
UBND cấp xã đã tiến hành hoà giải mà một hoặc các bên đương sự không
nhất trí mới được phép khởi kiện, yêu cầu Tòa án giải quyết (nếu tranh
chấp thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án). Triển khai thi hành Luật
Đất đai 2003, ngày 22.7.2004 Tòa án nhân dân tối cao đã ban hành công
văn số 116/2004/KHXX hướng dẫn: kể từ ngày 1.7.2003, Tòa án chỉ thụ lý,
giải quyết tranh chấp đất đai đã được hòa giải tại UBND cấp xã mà một
bên hoặc các bên đương sự không nhất trí và khởi kiện đến Toà án. Trong
trường hợp đương sự nộp đơn khởi kiện mà tranh chấp đó chưa qua hoà giải
tại UBND cấp xã, thì Tòa án trả lại đơn khởi kiện cho đương sự. Với quy
định này, thực tiễn giải quyết tranh chấp đất đai trong hơn hai năm qua
đã phát sinh những vướng mắc chưa được tháo gỡ.
Thực tế, có trường hợp sau khi nhận được đơn yêu cầu
của đương sự, để tiến hành hòa giải, UBND cấp xã đã triệu tập nhiều lần
nhưng người bị kiện cố tình trốn tránh không đến, nên không thể tiến
hành hòa giải được. Trong trường hợp này, có nơi UBND cấp xã vẫn tiếp
tục triệu tập người bị kiện để tổ chức hòa giải bằng được, cho dù vi
phạm thời hạn hòa giải (trong vòng 30 ngày kể từ ngày nhận đơn). Nhưng
cũng có nơi lại lập biên bản ghi nhận về việc không thể tiến hành hòa
giải được để giao cho đương sự nộp đơn khởi kiện ra Tòa án. Đến giai
đoạn khởi kiện, khi người khởi kiện nộp đơn đến Tòa án, có Tòa án chấp
nhận biên bản về việc không tiến hành hòa giải được do UBND cấp xã lập
để thụ lý đơn khởi kiện của đương sự, nhưng cũng không ít Tòa án đã trả
lại đơn khởi kiện vì căn cứ quy định tại điểm đ khoản 1 Điều 168 Bộ luật
Tố tụng dân sự, cho rằng tranh chấp chưa được hòa giải tại cấp xã, chưa
đủ điều kiện khởi kiện.
Trong thực tế, thông thường người bị kiện luôn
tìm mọi cách để đối phó, nhằm lẩn tránh việc giải quyết tranh chấp,
trong khi đó pháp luật không có quy định về việc áp giải người bị kiện
đến để tham gia hòa giải. Do đó, nếu người bị kiện cố tình trốn tránh
đến cùng việc tham gia hòa giải thì tranh chấp sẽ không bao giờ được
giải quyết. Trường hợp này, việc các Tòa án đòi hỏi nhất thiết phải có
biên bản hòa giải tại UBND cấp xã mới thụ lý vụ án là quá máy móc. Pháp
luật về giải quyết khiếu kiện hành chính, giải quyết tranh chấp lao động
đều có quy định: trong trường hợp đơn khiếu nại không được giải quyết,
hoặc tranh chấp lao động không được hòa giải tại cơ sở trong thời hạn
pháp luật quy định thì người khiếu nại, các bên tranh chấp có quyền khởi
kiện đến Tòa án để yêu cầu giải quyết. Ngay trong Bộ luật Tố tụng dân
sự cũng quy định, trường hợp bị đơn đã được triệu tập hợp lệ đến lần thứ
hai mà vẫn vắng mặt không có lý do chính đáng thì Tòa án lập biên bản
về việc không tiến hành hoà giải được để làm cơ sở đưa vụ án ra xét xử,
không nhất thiết phải tiến hành hòa giải. Vì vậy, không nên vận dụng
cứng nhắc, cứ phải có biên bản hoà giải mới thụ lý đơn khởi kiện. Nếu
người khởi kiện cung cấp được biên bản của UBND cấp xã về việc không
tiến hành hòa giải được vì bên bị kiện cố tình vắng mặt và các tài liệu
về việc UBND cấp xã đã triệu tập hợp lệ đến lần thứ hai, mà người bị
kiện vắng mặt thì Tòa án vẫn thụ lý vụ án để giải quyết.
Một vấn đề nữa là theo quy định tại Điều 135 Luật Đất
đai thì “UBND xã, phường, thị trấn có trách nhiệm phối hợp với Mặt trận
Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận, các tổ chức xã
hội khác để hòa giải tranh chấp đất đai”. Trong thực tế, đã có những
tranh chấp đất đai mà UBND cấp xã đã tiến hành hoà giải nhưng thành phần
hòa giải không có cán bộ của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, hoặc không có
cán bộ của các tổ chức thành viên của Mặt trận, nên Tòa án đã trả lại
đơn khởi kiện, thậm chí là đã thụ lý vụ án vẫn cứ yêu cầu UBND cấp xã
phải hòa giải lại cho đúng thành phần, vì sợ rằng cấp phúc thẩm sẽ huỷ
án sơ thẩm. Trước yêu cầu phải hoà giải lại, có nơi UBND cấp xã chấp
nhận tổ chức hòa giải, nhưng nhiều nơi, UBND cấp xã từ chối việc hòa
giải lại vì cho rằng tranh chấp đã được hòa giải. Cứ như thế, việc tranh
chấp bị “treo” mãi.
Thiết nghĩ, trong điều kiện sự am hiểu và nắm bắt
pháp luật của cán bộ cấp xã còn hạn chế, pháp luật lại quy định thời hạn
30 ngày phải tiến hành việc hòa giải, nên việc có đủ các thành viên của
Mặt trận tham gia hòa giải là rất khó. Do đó, Tòa án không nên cứ nhất
thiết đòi hỏi mọi thủ tục hòa giải ở cấp xã, để rồi đẩy các tranh chấp
đất đai vào vòng luẩn quẩn, trong khi tranh chấp đòi hỏi phải được giải
quyết kịp thời.
SOURCE: BÁO NGƯỜI ĐẠI BIỂU NHÂN DÂN
Trích dẫn từ:
Posted in: LUAT DAT DAI,Trach nhiem dan su
0 comments:
Post a Comment